B΄ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (Μαρκ. 2, 1-12 ) – 16-3-2014

 Σήμερα, Β΄ Κυριακή των Νηστειών, η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του μεγάλου διδασκάλου Γρηγορίου του Παλαμά. Στο Ευαγγέλιο ακούσαμε το θαύμα της θεραπείας του παραλυτικού της Καπερναούμ. Σε αυτό το Ευαγγέλιο φαίνεται η μεγάλη πίστη των τεσσάρων συντρόφων του παραλυτικού προς τον Θεό, αλλά και η μεγάλη αγάπη τους προς τον συνάνθρωπο.

Αυτή η πίστη και η αγάπη διέκρινε και τον Άγιο Γρηγόριο, που τιμούμε σήμερα. Η Εκκλησία μας τον τιμά σαν τον εκλεκτότερο ασκητή και τον απροσμάχητο υπερασπιστή των θεολόγων, το αληθινό καύχημα της Θεσσαλονίκης. Αυτόν όρισε να τιμούμε σήμερα σαν σύμβολο της θριαμβευτικής πορείας της Ορθοδοξίας διά μέσου των αιώνων.

Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στα τέλη του 13^ου αιώνα μ.Χ. Έμεινε ορφανός από πατέρα πολύ μικρός, αλλά μπόρεσε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο της Βασιλεύουσας, χάρη στην υποστήριξη του αυτοκράτορα. Μετά το πέρας των σπουδών του ασχολήθηκε με τη μελέτη της ασκητικής φιλολογίας, η οποία σιγά σιγά τον οδήγησε στην άσκηση της νοεράς προσευχής. Στην ηλικία των 20 χρόνων αποφάσισε τελικά να αφοσιωθεί στην ασκητική ζωή, στο Άγιο Όρος.

Στο ασκητήριό του ήλθαν και τον βρήκαν αδελφοί μοναχοί που του ζητούσαν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν την άδικη και σκληρή πολεμική, που ασκούσε εναντίον τους ένας Ιταλός μοναχός, που είχε έλθει πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη.      Οι αγιορείτες μοναχοί εφάρμοζαν μια δική τους μέθοδο άσκησης και προσευχής. Υπερβαίνοντας τις καθορισμένες ώρες επικοινωνίας με το Θεό εφάρμοζαν τη λεγόμενη «αδιάλειπτη προσευχή», σε συνδυασμό με την ησυχία και τη μόνωση. Από εδώ πήρε και ολόκληρο το σύστημα της πνευματικής αυτής άσκησης το όνομα «Ησυχασμός», και οι ασκητές που το εφάρμοζαν ονομάστηκαν ησυχαστές. Αυτοί κλείνονταν στα κελλιά τους, κάθονταν σταυροπόδι, σταύρωναν μπροστά τα χέρια και προσήλωναν αταλάντευτα το βλέμμα σε κάποιο σημείο. Επεδιίωκαν, έτσι, να συγκεντρώσουν όλες τις δυνάμεις τους, σωματικές και ψυχικές και να τις στρέψουν στην ιδέα του Θεού, ψιθυρίζοντας: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Η τόσο γνωστή αυτή προσευχή γινόταν το πανίσχυρο όπλο τους. Τους μεταρσίωνε πνευματικά και τους μετέφερε στην ολόφωτη πνευματική σφαίρα της θείας Χάριτος. Έτσι, πολλοί από αυτούς προικίστηκαν με θεία χαρίσματα, όπως προφητεία, θείο φωτισμό, πνευματική σοφία, χάρισμα ιαμάτων κλπ.

Αυτούς τους αφανείς ήρωες στρατιώτες της Εκκλησίας, πνευματοφόρους αθλητές της Ορθοδοξίας, θέλησε να πολεμήσει ένας Ιταλός μοναχός, ο Βαρλαάμ. Ο Γρηγόριος χρειάστηκε να κατέβει στη Θεσσαλονίκη, όπου με ομιλίες και συγγράμματα υπεράσπισε το δίκαιο των ησυχαστών. Πρόβαλε το πνευματικό μεγαλείο της πνευματικής και αδιάλειπτης προσευχής τους. Αποκάλυψε τους αδιάκοπους πνευματικούς αγώνες τους.Υπογράμμισε τη σταθερή προσήλωσή τους στην Ορθόδοξη πίστη και την ασκητική παράδοση. Προπάντων, όμως, επέμεινε στη σύνδεση των ησυχαστών μοναχών με την Εκκλησία και στην τακτική ένωσή τους με τον Χριστό στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Το ζήτημα του Ησυχασμού οδηγήθηκε στη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Η Πατριαρχική Σύνοδος που συνεκλήθη το 1341, μετά από σοβαρή μελέτη, αλλά και έντονες συζητήσεις εδικαίωσε τους Ορθόδοξους μοναχούς. Ο Βαρλαάμ ζήτησε συγνώμη και αποσύρθηκε στην πατρίδα του.

Δυστυχώς, όμως, μετά από λίγα χρόνια, λόγω πολιτικών ανωμαλιών, το θέμα επανήλθε. Ο Γρηγόριος αποτραβήχτηκε σε μοναστήρι, αλλά οι θρησκευτικοί του αντίπαλοι τον φυλάκισαν και τον απέκοψαν από την Εκκλησία. Τον κατηγόρησαν ότι δεν ερμήνευε σωστά την Συνοδική απόφαση για τον Ησυχασμό. Όμως, ο Γρηγόριος δεν κάμφθηκε και μέσα στη φυλακή ακόμα, προσεύχεται, μελετά και συγγράφει. Ύστερα από λίγα χρόνια, τα πράγματα πάλι άλλαξαν, επεκράτησε το δίκαιο και η λογική και ο Γρηγόριος αποφυλακίστηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Θεσσαλονίκης και αρχιεπίσκοπος. Το 1359 πέθανε ο Γρηγόριος. Τα διάφορα θαύματα που ακολούθησαν τον θάνατό του και ο αυθόρμητος σεβασμός του λαού και των μοναχών συνέτειναν στη σύντομη ανακήρυξή του σε άγιο. Στο πρόσωπό του η Εκκλησία μας τιμά τον γνήσιο ασκητή και τον ενάρετο άνθρωπο και αγωνιστή της Εκκλησίας.