Μπορούμε να δούμε το Θεό;

               Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών, αγαπητοί χριστιανοί, η σημερινή.  Ο δεύτερος μεγάλος σταθμός πνευματικού ανεφοδιασμού.  Η μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα ‘μεγάλο πέλαγος’, όπως λέγει ένας ύμνος της.  Ο κάθε χριστιανός καλείται από την Εκκλησία, να περάσει αυτό το πνευματικό ‘στάδιο’ και να φτάσει στο Πάσχα.  Με τις πνευματικές ασκήσεις που μας προτείνει η Εκκλησία, προετοιμάζεται ο άνθρωπος να συμμετάσχει στα άγια Πάθη και στην ένδοξη Ανάσταση του Κυρίου μας.

            Νηστεία, μεγάλα απόδειπνα, χαιρετισμοί στην Παναγία, προηγιασμένες λειτουργίες, πνευματική περισυλλογή, εξομολόγηση και συχνότερη Θεία Κοινωνία.  Μεγαλύτερη προσπάθεια για έμπρακτη αγάπη στο συνάνθρωπο, περισσότερη πνευματική μελέτη. Όλα αυτά καθαρίζουν την ψυχή μας και την καθιστούν ικανή να απολαύσει τοAνέσπερον Φως, το οποίο θα μας καλέσει ο ιερέας να πάρουμε το βράδυ της Λαμπρής.  Όσο πιο καλά προετοιμαστούμε, τόσο πιο έντονα θα ζήσουμε την Ανάσταση και θα αναστηθούμε μαζί με το Χριστό, νικώντας μαζί Του το θάνατο.

            Όλη αυτή η προσπάθεια της Σαρακοστής έχει πολλή Χάρη, αλλά προξενεί και κάποια κόπωση στον χριστιανό.  Γι’ αυτό η Εκκλησία καθιέρωσε τις Κυριακές να προβάλλει σημαντικά γεγονότα ή πρόσωπα, ώστε οι χριστιανοί να τονώνονται πνευματικά, για να συνεχίζουν τον ανηφορικό δρόμο προς την Ανάσταση.  Την περασμένη Κυριακή πανηγυρίσαμε την αναστήλωση των αγίων εικόνων, την νίκη της Εκκλησίας ενάντια στην εικονομομαχία.  Σήμερα προβάλλεται μια άλλη νίκη της Ορθοδοξίας ενάντια σε μιαν άλλη μεγάλη αίρεση, που ταλαιπώρησε την Εκκλησία έξι αιώνες μετά την εικονομαχία. Παράλληλα τιμάται ο πρωταγωνιστής της νίκης, ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.

            Την εποχή εκείνη, δηλαδή τον 14^οαιώνα, ανθούσε στο Άγιον Όρος και όχι μόνον, το κίνημα του Ησυχασμού.  Οι Ησυχαστές ‘ησύχαζαν’.  Δηλαδή περίοριζαν στο ελάχιστο τις υλικές φροντίδες και αφιέρωναν το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους  στην προσευχή.  Επαναλάμβαναν συνεχώς την μονολόγιστη ευχή του Ιησού, ‘Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με’. Παράλληλα, αγωνίζονταν εναντίον όλων των παθών.  Ένας από αυτούς ήταν ο άγιος που σήμερα τιμούμε.  Ο μοναχός του Αγίου Όρους Γρηγόριος Παλαμάς.  Που για χρόνια προσευχόταν να φωτίσει ο Θεός το πνευματικό του σκοτάδι. «Φώτισόν μου το σκότος». Επαναλάμβανε, μιμούμενος τον Τελώνη της Παραβολής.

            Με αυτό τον τρόπο έφθαναν οι Ησυχαστές στην πιο μεγάλη εμπειρία που μπορεί να έχει ο άνθρωπος σ’ αυτή τη ζωή.  Να βλέπουν το Άκτιστον Φως.  Το Φως το Αδημιούργητο.  Το φως του ήλιου είναι δημιουργημένο, κτιστόν.  Το ίδιο και το ηλεκτικό φως και το φως ενός κεριού. Αυτά είναι κτιστά φώτα.  Είναι υλικά φώτα, είναι ύλη, είναι φωτόνια, όπως λένε οι φυσικοί.

            Το Άκτιστον Φως είναι ο ίδιος ο Θεός.  Είναι το Φως που είδαν οι τρεις Μαθητές του Χριστού στη Μεταμόρφωσή Του, στο όρος Θαβώρ.  Δεν έρχεται απέξω, αλλά κατακλύζει ολόκληρο τον άνθρωπο, σώμα και ψυχή. Είναι Αυτό, που προσφέρει ο Θεός στον άνθρωπο που μετανοεί και καθαρίζει την καρδιά του.  «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Θα δουντον Θεό, λέει ο Κύριός μας στους μακαρισμούς.  Είναι το Aνέσπερον Φως της Αναστάσεως.  Είναι η Χάρις και το Έλεος του Θεού.

            Αυτό το Φως έβλεπαν οι Ησυχαστές, αυτή την εμπειρία είχαν.  Τότε εμφανίστηκε η αίρεση του Βαρλαάμ.  Ο Βαρλαάμ, ήταν τυπικά ορθόδοξος, μοναχός από την Καλαβρία της Κάτω Ιταλίας.  Έφθασε στην Κωνσταντινούπολη και δίδασκε κακοδοξίες. Καταφερόταν εναντίον των Ησυχαστών.  Έλεγεν ότι δεν είναι θεϊκή εμπειρία το Φως των Ησυχαστών, αλλά πλάνη.  Ότι είναι φαντασία.  Αλλά και να έβλεπαν φως, έλεγε ο Βαρλαάμ, αυτό που έβλεπαν είναι κτιστό φως.

            Οι αντιησυχαστές αρνούνταν σε τελευταία ανάλυση τη σωτηρία του ανθρώπου.  Η Εκκλησία αναστατώθηκε.  Έγιναν έριδες.  Οι ποιμένες ανησύχησαν για τον πιστό λαό.  Πώς θα σωθεί ο άνθρωπος αν δεν πιστεύει ότι ο Θεός έρχεται σ’ αυτόν με τη Θεϊκή του Χάρη και ενώνεται μαζί του;  Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς γίνεται αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και έχοντας ο ίδιος την εμπειρία της ένωσής του με τις Άκτιστες Ένέργειες του Θεού, διασώζει την Αλήθεια της πίστης.

            Έγιναν Σύνοδοι στις οποίες η Εκκλησία αποφάσισε και εδογμάτισε ότι οι Ησυχαστές δεν ήταν πλανεμένοι και φαντασιόπληκτοι. Αλλά ζούσαν την Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας.  Αντίθετα, πλανεμένοι ήταν ο Βαρλαάμ και οι άλλοι αντιησυχαστές.

            Αδελφοί μου!  Το μήνυμα του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά είναι πολύ επίκαιρο σήμερα.  Οι άνθρωποι σήμερα διψούν για εξωλογικές εμπειρίες.  Δηλαδή για εμπειρίες έξω από τη λογική.  Κουράστηκαν οι άνθρωποι από τις μηχανές, τους αριθμούς και τη ξερή λογική.  Γι’ αυτό και, κυρίως οι νέοι, ψάχνουν για εμπειρίες, αλλά δυστυχώς σε λάθος τόπους και σε λάθος δρόμους.  Σε ουσίες. Ψάχνουν να ζήσουν εξωλογική εμπειρία με την ταχύτητα, ή ακόμη και στη μαγεία και τον σατανισμό.  Μη ξέροντας ότι μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει βαθειές και έντονες εμπειρίες, που οδηγούν στη Ζωή, που είναι ο Θεός και όχι στο θάνατο και στη καταστροφή.

             Αλλά για να το καταλάβουν αυτό οι νέοι, πρέπει να το δουν σε μας τους μεγαλυτέρους.  Να μην είναι η σχέση μας με την Εκλησία τυπική. Να δουν ότι η προσευχή μας δεν είναι κάτι το πληκτικό.  Να καταλάβουν οι νέοι ότι η ζωή των παθών είναι η πληκτική.  Όταν ικανοποιεί ο άνθρωπος τα πάθη του, φθάνει σε ένα κορεσμό, σε μια αηδία.  Δεν γεμίζει πραγματικά και βαριέται.  Μόνο η Άκτιστη Χάρη του Θεού πραγματικά ικανοποιεί, ξεδιψά τον άνθρωπο, χωρίς να δημιουργεί πλήξη, κορεσμό και αηδία.  Αλλά αντίθετα δίνει μεγάλη ανάπαυση, που είναι η χαρά του Παραδείσου. Που  αρχίζει εδώ, από αυτή τη ζωή και συνεχίζεται και συνεχώς αυξάνεται στην αιωνιότητα.

Ας πλησιάσουμε το Θεό με το σωστό τρόπο, που με μια λέξη είναι η Μετάνοια. Άς μιμηθούμε τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά.  Η Σαρακοστή είναι πολύ βοηθητική.  Ας κουραστούμε λιγάκι, για να ζήσουμε την εμπειρία της Μετάνοιας και της σχέσης μας με το Χριστό, μέσα στην Εκκλησία.  Όχι μόνο για να χαρούμε αυτό το Πάσχα.  Αλλά για να γίνει η ζωή μας ένα συνεχές Πάσχα.  Για να αναπαυθούμε όλοι μας, και πιο πολύ οι διψασμένοι νέοι μας. Με τις πρεσβείες του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, της Θεοτόκου που αύριο εορτάζουμε τον Ευαγγελισμό και πάντων των Αγίων.  Αμήν!

                                                                                   Χρυσόστομος Παπαδόπουλος Θεολόγος