«Τὴν Τεσσαρακοστὴν μὴ ἐξουθενεῖτε· μίμησιν γὰρ περιέχει τῆς τοῦ Χριστοῦ πολιτείας» (Ιωάννου Δαμασκηνού)
Αγαπητοί μου αδελφοί, από αύριο εισερχόμαστε στο στάδιο των αρετών, εισερχόμαστε, όπως λέει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, στην περίοδο που ο άνθρωπος καλείται να μιμηθεί την ζωή του Χριστού. Γι’ αυτό δεν πρέπει να περιφρονούμε αυτή την περίοδο και ούτε να εξουθενωθούμε με κοσμικές και
περιττές μέριμνες.
Η αγία και μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι ένα ευλογημένο ταξίδι που μας οδηγεί στην εορτή των εορτών, την Ανάσταση του Χριστού. Αν δεν εκμεταλλευτούμε αυτό το ταξίδι, δεν θα μπορέσουμε να βιώσουμε το πραγματικό νόημα της Ανάστασης και αν δεν αποφασίσουμε να δούμε με τα μάτια της ψυχής
μας τον δρόμο αυτό, δεν θα έχει για μας νόημα αυτό το ταξίδι. Όποτε ξεκινάμε ένα ταξίδι, θα πρέπει να ξέρουμε πού πηγαίνουμε, διαφορετικά θα περάσουμε από πολλούς άλλους προορισμούς και στο τέλος δεν θα καταφέρουμε να φθάσουμε στην «Ιθάκη» μας, στον πραγματικό προορισμό μας.
Σήμερα Κυριακή της Τυρινής η Εκκλησία μας θυμάται την έξοδο των πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο. Οι πρωτόπλαστοι παρέβησαν την θεϊκή εντολή της νηστείας, έφαγαν από το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού κατόπιν πειρασμού από τον διάβολο και από τότε έχασαν τη σχέση αγάπης με τον Θεό. Αμαυρώθηκε η ψυχή τους από σκοτάδι και κακία, και μπήκαν στην
πορεία του θανάτου και της φθοράς.
Η νηστεία, λοιπόν, η πρώτη εντολή που έδωσε ο Θεός στον παράδεισο, είναι το μέσον με το οποίο μπορεί ο άνθρωπος να επανακτήσει τις σχέσεις του με τον Θεό. Αλλά η νηστεία μας, για να έχει νόημα, όπως μας λέει και το σημερινό ευαγγέλιο, πρέπει να έχει μέσα της, την αρετή της συγχωρήσεως. Ο ίδιος ο Χριστός μας λέει «Πρέπει να έχετε υπ’ όψη σας ότι, αν και σεις συγχωράτε με όλη
σας την καρδιά τα αμαρτήματα που έκαμαν σε σας οι άλλοι, και ο Πατήρ σας ο ουράνιος θα συγχωρήσει τα δικά σας αμαρτήματα. Εάν όμως δεν δώσετε συγχώρηση στους ανθρώπους δια τα αμαρτήματά τους, τότε ούτε ο Πατήρ σας θα συγχωρήσει τις δικές σας αμαρτίες».(Ματθ στ’ 14).
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας λέει: «Ο Θεός έκανε τον άνθρωπο κριτή της συγχωρήσεως του. Αν συχωρήσεις λίγα, θα σου συγχωρεθούν λίγα. Αν συγχωρήσεις πολλά, θα σου συγχωρεθούν πολλά. Αν τα συγχωρήσεις με ειλικρίνεια και μ’ όλη σου την καρδία, με τον ίδιο τρόπο θα συγχωρήσει και τα δικά σου ο Θεός, και αν με τη συγχώρηση κάνεις τον εχθρό σου φίλο, έτσι θα διάκειται και ο Θεός απέναντι σου». (Ομιλία κ’ «Εις τους Ανδριάντας).
Στο σημερινό ευαγγέλιο αντλούμε και την πληροφορία ότι η νηστεία δεν είναι αγώνας για το θεαθήναι προς τοις ανθρώποις. Δηλαδή δεν νηστεύομε για να το βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι, αλλά είναι άσκηση του σώματος για την ωφέλεια της ψυχής μας. Η νηστεία δεν περιλαμβάνει μόνο την τροφή, αλλά και
ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου. Διότι αν προσέχουμε μόνο τι καταναλώνουμε κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, αλλά δεν προσέχομε τι λέμε και τι πράττουμε, τότε η νηστεία μας δεν είναι ολοκληρωμένη. Μια ωραία ευχή στην θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων λέει: «ὁφθαλμός μεν ἀπέστω παντὸς πονηροῦ βλέμματος ἀκοή δε λόγοις ἀργοῖς ἀνεπίβατος, ἡ δε γλώσσα
καθαρευέτω ρημάτων ἀπρεπῶν», δηλαδή τα μάτια μας να αποφεύγουν εικόνες και ματιές πονηρές, τα αυτιά μας να μην ακούν λόγια και συζητήσεις που μας οδηγούν στην ψυχική μας ζημία και με την συκοφαντία καταστρέφουν τους αδελφούς μας, η γλώσσα μας να είναι καθαρή από άπρεπα λόγια. Ο αγώνας της νηστείας μας πρέπει είναι πολυποίκιλος και ουσιαστικός.
Γι’ αυτό και οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, ερμηνεύοντας τη σχετική διδασκαλία της Καινής Διαθήκης, τονίζουν επανειλημμένως ότι η αληθινή και ευάρεστη προς στον Θεό νηστεία δεν είναι η αποφυγή ορισμένων τροφών, που στην εποχή μας άλλωστε αποβλέπει και σε άλλες σωματικές σκοπιμότητες, αλλά η απαλλαγή από πάθη και φιλοδοξίες, από κακότητες, πονηριές, ζήλιες και φθόνους, στα οποία εγκλωβίζουμε τον εαυτό μας και δεν μας αφήνουν να δούμε το πραγματικό νόημα της ζωής μας.
Τέλος ο Χριστός μας το λέει ξεκάθαρα, να μην κάνουμε θησαυρούς επάνω στη γη. Δηλαδή να μην δίνουμε σημασία στα πολύτιμα πράγματα που φαίνονται όμορφα στην επίγεια και μόνο ζωή μας, γιατί η καρδιά μας και η ψυχή μας φυλακίζεται μέσα σ’ αυτά. Ο Χριστός μας λέει να φροντίζουμε να κάνουμε θησαυρούς που είναι άφθαρτοι, αιώνιοι και κανένας δεν μπορεί να τους κλέψει
και αυτοί οι θησαυροί είναι τα καλά έργα, τα οποία και αυτά πρέπει να συνοδεύονται με μετάνοια και αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο μας.
Ένα μήνυμα, λοιπόν, αληθινής και γνήσιας πνευματικότητας περιέχει το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα. Χαρακτηριστικά αυτής της πνευματικότητας είναι: Η επιείκεια και συγχωρητικότητα έναντι των συνανθρώπων μας, η αποφυγή της υποκριτικής προβολής των αρετών και εν προκειμένω της νηστείας, προς ψευδή ικανοποίηση της συνειδήσεως και προς εξασφάλιση της καλής
γνώμης των άλλων για μας, και η στροφή της καρδιάς μας προς τους μόνιμους και άφθαρτους θησαυρούς του ουρανού.
Καλή Σαρακοστή, καλό αγώνα και καλή Ανάσταση.
Αμήν και τω Θεώ Δόξα.

Αρχιμανδρίτης Θεοτόκης Φαίδωνος